Στην εποχή της υπερβολής και της ισοπέδωσης στην οποία ζούμε, υπάρχουν λέξεις και φράσεις που έχουν χάσει το νόημά τους, επειδή χρησιμοποιούνται αλόγιστα και άκριτα. Κάπως έτσι, φτάσαμε να αναγορεύουμε σε «εμβληματικές μορφές» ενός αθλήματος ή ενός συλλόγου, ανθρώπους που χάρισαν κάποιον σημαντικό τίτλο ή πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους μερικά χρόνια παραπάνω από το μέσο όρο. Η αλήθεια όμως, είναι ότι ελάχιστοι άνθρωποι του ελληνικού αθλητισμού δικαιολογούν τον χαρακτηρισμό της «εμβληματικής μορφής» και ένας από αυτούς είναι ο Ανδρέας Γαρύφαλλος. Ο πατριάρχης της ελληνικής υδατοσφαίρισης, αλλά και του Εθνικού Πειραιώς, ο οποίος έφυγε από τη ζωή πριν από ακριβώς τέσσερα χρόνια, στις 18 Φεβρουαρίου 2015, σε ηλικία 86 ετών.
Χωρίς υπερβολή, ο Ανδρέας Γαρύφαλλος αποτέλεσε συνώνυμο του ελληνικού πόλο για μία εικοσαετία και συνεισέφερε όσο κανείς άλλος στην εξέλιξή του. Γεννημένος το 1929, ξεκίνησε τον αθλητισμό κάνοντας κολύμβηση στον Εθνικό και αργότερα μεταπήδησε στην υδατοσφαίριση, όπως συνέβαινε συνήθως εκείνη την εποχή. Ξεκίνησε να παίζει πόλο το 1947 και δύο χρόνια αργότερα χρίστηκε διεθνής. Υπηρέτησε την εθνική ομάδα για 19 ολόκληρα χρόνια και αγωνίστηκε σε 140 παιχνίδια (αριθμός τεράστιος για εκείνη την εποχή), με αποκορύφωμα τη συμμετοχή του στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1968, όταν σε ηλικία 39 ετών πήγε στο Μεξικό με τη διπλή ιδιότητα του παίκτη και του προπονητή! Μετείχε επίσης στην παρθενική διοργάνωση Μεσογειακών Αγώνων, το 1951 στην Αλεξάνδρεια, όπου η ελληνική ομάδα κατέκτησε το χάλκινο μετάλλιο, καθώς και το 1967 στην Τύνιδα (4η θέση).
Το 1973 επέστρεψε στην εθνική ομάδα ως προπονητής, πόστο στο οποίο παρέμεινε για εννέα χρόνια. Στο διάστημα αυτό οδήγησε τους… επιγόνους του στην πρόκριση στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μόσχας (1980, 10η θέση), σε τρία Παγκόσμια Πρωταθλήματα (1973 Βελιγράδι, 1978 Βερολίνο, 1982 Γκουαγιακίλ), σε δύο Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα (1977 στη Σουηδία και 1981 στο Σπλιτ) και σε δύο Μεσογειακούς Αγώνες (1975 στο Αλγέρι και 1979 στο Σπλιτ). Την ίδια περίοδο καθοδήγησε τεχνικά και την εθνική νέων, συμμετέχοντας δύο φορές σε τελική φάση Ευρωπαϊκού Πρωτθλήματος (1975 και 1980). Στη θέση αυτή επανήλθε αργότερα και το 1992, στο Σοπρόν της Ουγγαρίας, πανηγύρισε το πρώτο ελληνικό μετάλλιο (χάλκινο) σε Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα. Υπήρξε επίσης παίκτης-προπονητής της εθνικής ενόπλων, με την οποία αναδείχθηκε δύο φορές πρωταθλητής κόσμου.
Ακόμη μεγαλύτερη, όμως, υπήρξε η προσφορά του Ανδρέα Γαρύφαλλου στον Εθνικό, τον οποίο υπηρέτησε από κάθε πιθανό πόστο (παίκτης, προπονητής, γενικός αρχηγός, πρόεδρος του ερασιτέχνη) και συνέχισε να βρίσκεται δίπλα του μέχρι το τέλος της ζωής του. Πάνω στη δική του αξία θεμελιώθηκε η «αυτοκρατορία» του πειραϊκού συλλόγου, που όμοιά της δεν έχει υπάρξει ποτέ και σε κανένα ομαδικό άθλημα στην Ελλάδα. Ο Γαρύφαλλος αναδείχθηκε πρωταθλητής το 1948, στην πρώτη του σεζόν στην ανδρική ομάδα του Εθνικού, και από το 1953 ως το τέλος της καριέρας του, το 1968, κατέκτησε ακόμη 16 συνεχόμενους τίτλους! Διόλου τυχαία, η απόλυτη κυριαρχία των «κυανόλευκων» διακόπηκε -προσωρινά- αμέσως μόλις ο Γαρύφαλλος αποσύρθηκε από την ενεργό δράση, με τον Ολυμπιακό να ανεβαίνει στην κορυφή το 1969.
Παράλληλα ο Εθνικός, με ηγέτη τον Ανδρέα Γαρύφαλλο, κατέκτησε τις έξι διοργανώσεις κυπέλλου που έγιναν τη δεκαετία του 1950 (1953-58). Στον τελικό της παρθενικής διοργάνωσης, ο Εθνικός νίκησε τον μεγάλο του αντίπαλο Ολυμπιακό με 5-4 μετά από τρεις παρατάσεις, με τον Γαρύφαλλο να σημειώνει και τα πέντε τέρματα της ομάδας του! Ο θρύλος τον θέλει να έχει σκοράρει σε αυτό το ματς ακόμη και με το… πόδι, κάτι που στην υδατοσφαίριση δεν απαγορεύεται, αλλά είναι απίστευτα δύσκολο.
Εκτός από τις εθνικές ομάδες, εργάστηκε ως προπονητής και σε διάφορα σωματεία (Εθνικό, Αρη, Κέρκυρα, Ηρακλή, Χίο, Παναθηναϊκό). Με τον Αρη, μάλιστα, έφτασε στον τελικό του κυπέλλου το 1985, όπου έμελλε να συναντηθεί με τον Εθνικό και να γνωρίσει την ήττα (8-7). Η ομάδα της Θεσσαλονίκης στηριζόταν τότε στον σπουδαίο και πρόωρα χαμένο Νώντα Σαμαρτζίδη, ο οποίος ένα χρόνο αργότερα μεταπήδησε στους Πειραιώτες.
Τον Ιούνιο του 2016, 16 μήνες μετά το θάνατό του, ο Δήμος Πειραιά εδωσε το όνομα του Ανδρέα Γαρύφαλλου στο ανοιχτό Δημοτικό Κολυμβητήριο που βρίσκεται στα Βοτσαλάκια. Απέδωσε έτσι έναν ελάχιστο φόρο τιμής στον πατριάρχη του ελληνικού πόλο και σε μία από τις πλέον χαρακτηριστικές και σεβαστές φυσιογνωμίες του πειραϊκού και γενικά του ελληνικού αθλητισμού. Ταυτόχρονα, δίνει την ευκαιρία στους νεότερους να αναζητήσουν (έστω και από περιέργεια) ποιος ήταν ο άνθρωπος αυτός και να μάθουν πόσα πρόσφερε στον αθλητισμό, χωρίς να κάνει εχθρούς και χωρίς να πλουτίσει μέσα από αυτόν…